Milieu: milieunieuws, milieukennis, milieuprofessional

De VPRO zond in het najaar van 2016 Onzichtbaar Nederland uit. De makers zochten in het Nederlandse landschap naar sporen uit het verleden. In de aflevering over de stad trof me deze opmerking: “Steden zijn altijd in beweging en worden voortdurend aangepast aan de moderne visie op mobiliteit.” Het in rap tempo invoeren van milieuzones in steden zal ‘de automobilist opnieuw het leven zuur maken’, schrijft de Telegraaf treffend als altijd. Stadsbesturen hebben het echter bij het juiste eind gezien de ontwikkeling van het gebied om hun stad.

Stad na stad stelt een milieuzone in. Helaas is de ene milieuzone de andere niet. Er dreigt kortom een wildgroei aan milieuzones. En dat maakt het voor de automobilist, de beroepschauffeur in het bijzonder, niet gemakkelijk. Bovendien schort het aan handhaving op vervuilend vrachtverkeer uit met name verre Oostbloklanden, wat de rechtvaardigheid van het systeem ondermijnt omdat de regels wel gehandhaafd worden voor Nederlandse transporteurs.

Gewoon 130 rijden

Het probleem van de verschillende milieuzones is op te lossen met één set van regels van de centrale overheid, een set die aansluit op de regels van buurlanden. Minister van Infrastructuur Cora van Nieuwenhuizen zegt ermee bezig te zijn en roept stadsbesturen dan ook op om nog tot de zomer geduld te hebben.

Zoals het een VVD-minister betaamt, zegt Van Nieuwenhuizen het volgende in een interview met de Telegraaf: “De komende periode komt er nog veel snelweg bij waar gewoon 130 gereden gaat worden.” Precies opmerkingen als deze geven stadsbesturen het recht haast te maken met hun milieuzones. De wegen rondom de stad zullen namelijk voller worden. Niet omdat mensen het fijn vinden om lekker 130 te rijden op nieuwe snelwegen, wel omdat Nederland zich ontwikkelt als distributiehart van een fiks deel van Europa.

Belastingvrij

"Alle belangrijke winkelstraten, van Londen tot Parijs en het Duitse Ruhrgebied, worden bevoorraad vanuit Zuid-Nederland", looft vastgoedman Joost Uwents de Nederlandse distributie-industrie. "Nederland heeft deze industrie de afgelopen jaren uit volle overtuiging omarmd. Kijk alleen al naar de infrastructuur. De wegen rond Rotterdam en Eindhoven zijn opgeknapt en uitgebreid.”

Naast de voortreffelijke infrastructuur is het Nederlandse belastingklimaat aantrekkelijk voor buitenlandse ondernemingen, aldus vastgoedman Richard Elich: “Je hoeft geen belasting te betalen voor het opslaan van goederen, dat is in andere landen wel zo.”

Recordaantal

Wie wel eens over een snelweg raast, zal zijn opgevallen dat overal enorme loodsen gebouwd worden. Vorig jaar werd een recordaantal van bijna twee miljoen vierkante meter aan distributiecentra in gebruik genomen. Het buitengebied rukt op, zou je kunnen zeggen. Distributie heeft alles te maken met transport, en transport alles met uitstoot en luchtvervuiling. Het instellen van milieuzones in steden is een verdedigingsstrategie, een moderne variant van de oude stadsmuur. 

Ze waren er vroeg bij. Hier in het dorp begon een plaatselijke politieke partij eind vorig jaar al met het plaatsen van promotionele vlogs op facebook. De partij leverde vier jaar geleden een van de wethouders. In de filmpjes uit hij niets dan lof over zijn eigen prestaties en die van zijn partij. Ach, dacht ik, laat ik eens wat kritische vragen stellen.

Ik liet het bij twee. Op de eerste kwam een antwoord, op de tweede bleef antwoord uit. In de betreffende vlog repte de wethouder over de vernieuwingsplannen voor het centrum van zijn (en mijn) woonplaats. Er loopt een aardig drukke straat door het winkelcentrum. Men zegt deze straat verkeersluw te willen maken. Probleem is dat dat een ingrijpende actie is, wat betekent dat de lokale overheid het eigenlijk niet aandurft. Ze proberen de beslissing hieromtrent voor zich uit te schuiven. Tenminste, dat vermoed ik.

Geen antwoord

Monter vertelde de wethouder dat ze de verkeersbewegingen in het centrum gaan onderzoeken en dat zijn partij dit onderzoek initieerde. Ik vroeg hem of nieuw onderzoek wel nodig was omdat dit nog niet eens zo heel lang geleden al onderzocht was. Klopt, antwoordde hij, dit is inderdaad al onderzocht, maar de situatie kan veranderd zijn door de opgewaardeerde verkeersader een paar kilometer verderop. Ik reageerde met de vraag of het centrum niet meer gebaat was bij een visie dan bij een reeks van onderzoeken. Oftewel, willen we het centrum verkeersluw of niet? Hierop kreeg ik geen antwoord.

“Onderzoek is een beproefd recept in politiek Den Haag om bepaalde zaken voor je uit te duwen,” zegt Telegraaf-hoofdredacteur Paul Jansen in een interview over de fipronil-crisis. En ergens is het ook wel begrijpelijk. Dat onderzoek vaak nodig is, staat buiten kijf. Een politicus die zegt dat hij onderzoek instelt om duidelijkheid te scheppen, neemt vragen serieus en handelt voortvarend. Lopende het onderzoek, dat ergens in stilte plaatsvindt, verplaatst media-aandacht, en daarmee de aandacht van het publiek, naar nieuwe issues, andere zaken. Dit lijkt me een bijzonder prettig bijverschijnsel voor politici onder vuur. Als na enige tijd de resultaten gepresenteerd worden, is de hitte uit de strijd en de urgentie verdwenen. Misschien is het politieke spel hierbij gebaat. Maar evengoed is onderzoek een vertragingstactiek.

Onderzoek als alibi

Onderzoek als alibi, kopt de column van Annemarie van der Vusse op de website van VVM. “Soms komt onderzoek in de plaats van noodzakelijke maatregelen.” En het nemen van maatregelen vergt politieke moed, aldus Van der Vusse, die zich erover verbaast dat uitgebreid onderzochte problemen zoals diffuus lood in de bodem en het verbranden van verduurzaamd hout nog steeds hoog op de politiek to-do-lijst staan omdat ze nog immer niet aangepakt zijn.

Onze vloggende wethouder zal wethouder blijven omdat hij en zijn partij populair zijn. Ik vraag me af hoeveel onderzoeken hij nog nodig denkt te hebben om de breed gedragen wens voor een verkeersluw centrum te laten verstommen. Misschien moet ik er maar eens een polletje aan wagen.